TARİHTE BU AY -ARALIK

Olaylar

1402 – Timur, Rodos şövalyelerinin 57 yıldır hüküm sürdüğü İzmir‘i kuşattı.
1420 – İngiltere Kralı 5. Henry Paris’e girdi.
1577 – Francis Walsingham şövalye ilan edildi.
1640 – Portekiz, İspanya‘dan bağımsızlığını ilan etti.
1768 – Eski köle ve esir gemisi Fredensborg, Norveç‘te, Tromøya’da battı.
1821 – José Núñez de Cáceres, Dominik Cumhuriyeti‘nin İspanya‘dan bağımsızlığını kazandı ve yeni bölgeyi de İspanyol Haiti Cumhuriyeti olarak adlandırdı.
1822 – 1. Peter, Brezilya İmparatoru unvanı ile taç giydi.
1824 – Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri: Hiçbir aday seçimde toplam seçim oylarının çoğunluğunu alamadığından, Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisine, Amerika Birleşik Devletleri Anayasasının On İkinci Değişikliği uyarınca kazananı belirleme görevi verilmesi uygun görüldü.
1828 – Arjantinli general Juan Lavalle, Decembrist devrimini başlatarak vali Manuel Dorrego’ya karşı bir harekât düzenledi.
1834 – Cape Colony’de köleliğin, 1833 Köleliğin Kaldırılması Yasası uyarınca kaldırılması uygun görüldü.
1862 – Başkan Abraham Lincoln, Eşit Haklar Bildirgesi‘nde bu tarihten on hafta önce emredildiği gibi köleliği sona erdirmenin gerekliliğini yeniden teyit etti.
1865 – Amerika Birleşik Devletleri’nin güneyindeki, (tarihsel olarak) ilk siyah üniversitesi olan Shaw Üniversitesi, Kuzey Carolina, Raleigh’de kuruldu.
1900 – Nikaragua yönetimi, kanal haklarını ABD hükûmetine 5 milyon dolara sattı. Kanal anlaşması Mart 1901’de başarısız oldu. Büyük Britanya, değiştirilen anlaşmayı reddetmişti.
1906 – Dünyanın ilk sinema salonu, Paris‘te açıldı.
1913 – Ford Motor Company, ilk hareketli montaj hattını başlattı.
1918 – Transilvanya, Bessarabia (27 Mart) ve Bukovina‘nın (28 Kasım) birleşmesinin ardından Romanya ile birleşti ve böylece buradaki büyük birlik sonuçlandı.
1918 – İzlanda egemen bir devlet oldu, ancak (o tarihlerde) Danimarka krallığının bir parçası olmaya devam ediyordu.
1918 – Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı (daha sonraları Yugoslavya Krallığı‘na dönüştü) ilan edildi.
1919 – Lady Astor; Birleşik Krallık, Avam Kamarası‘nda yerini alan ilk kadın parlamento üyesi oldu. (28 Kasım günü bu göreve seçilmişti.)
1924 – Ulusal Hokey Ligi‘nin Amerika Birleşik Devletleri merkezli ilk franchise’ı olan Boston Bruins, ligdeki ilk maçlarını evde, hala mevcut olan Boston Arena kapalı hokey tesisinde oynamıştı.
1925 – Locarno Antlaşması, Fransa, Almanya, Birleşik Krallık, İtalya, Polonya, Belçika ve Çekoslovakya arasında İsviçre‘nin Locarno şehrindeki konferansın ardından Londra‘da imzalandı.
1928 – Yeni Türk harflerinin kullanımı yürürlüğe girdi. Gazeteler, mecmualar, levha, tabela ve ilanlar yeni harflerle basılmaya başladı.
1928 – II. İktisat Şûrası toplandı.
1928 – Vakit gazetesinin, 30 Kasım’da başlattığı “Mutlu Çiftler Müsabakası” ilgiyle karşılandı.
1928 – Osmanlı borçlarının tasfiyesine ilişkin anlaşma, TBMM‘de onaylandı.
1931 – İlk sesli Türk filmi, “İstanbul Sokaklarında” gösterildi.
1934 – Sovyet Rusya‘da Politbüro üyesi Sergey Kirov öldürüldü. Stalin, olayı Büyük Arınma’yı başlatmak için suni bir gerekçe olarak kullandı.
1935 – Türk kadınının siyasal haklarını kazanması.
1940 – II. Dünya Savaşı dolayısıyla Türkiye’de geceleri karartma uygulaması başladı.
1941 – 2. Dünya Savaşı: Japonya İmparatoru Hirohito, Amerika Birleşik Devletleri’ne karşı savaş başlatmak için son onayı verdi.
1941 – 2. Dünya Savaşı: New York Belediye Başkanı ve ABD’nin Sivil Savunma Ofisi Direktörü Fiorello La Guardia, Sivil Hava Devriyesi oluşturarak 9. İdari Emir’i imzaladı.
1943 – Roosevelt, Churchill ve Stalin‘in katıldığı Tahran Konferansı sona erdi.

1945 – Kore Merkezi Tarih Müzesi‘nin inşası tamamlandı.
1950 – Türk Tugayı, Kore‘de Kunu-ri Muharebesi‘ni kazandı.
1952 – New York Daily News, cinsiyet değiştirme ameliyatının ilk kayda değer olan vakası, Christine Jorgensen’in haberlerini bildirdi.
1954 – Adıyaman ve Sakarya il oldu.
1954 – Gazeteci Hüseyin Cahit Yalçın cezaevine girdi.
1955 – Montgomery, Alabama‘da (ABD) Rosa Parks adındaki zenci kadın, otobüste yerini beyaz adama vermediği için tutuklandı. Parks, ayrıca şehrin ırk ayrımcılığına dayanan yasalarını ihlal ettiği için suçlandı. Bu durum şehirde otobüs boykotuna yol açan bir olay idi.
1964 – Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklık kurulmasını öngören, 12 Eylül 1963’te imzalanan Ankara Antlaşması yürürlüğe girdi.
1965 – Ereğli‘de grizu patlamasında 9 işçi öldü.
1973 – Papua Yeni Gine, Avustralya‘dan özerklik elde etti. 16 Eylül 1975’te bağımsızlığını ilan etti.
1980 – Turgut Özal, Başbakanlık Müsteşarlığına atandı.
1980 – Sanat dergisi Gösteri yayımlanmaya başladı.
1981 – Yugoslavya Hava Yollarına ait DC-9 tipi bir yolcu uçağı Korsika‘da düştü: 178 kişi öldü.
1983 – 12 Eylül Darbesi‘den sonra oluşturulan Danışma Meclisi‘nin görevi, 6 Kasım 1983 genel seçimlerinden sonra yeni parlamentonun göreve başlamasıyla sona erdi.
1986 – Yazar Demir Özlü, hakkında açılan davaya katılmaması gerekçesiyle vatandaşlıktan çıkarıldı.
1987 – Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Dünya AIDS Günü’nü ilk kez duyurdu.
1989 – Doğu Almanya Parlamentosu, komünist partiyi iptal etti.
1990 – Manş Tüneli‘nin Birleşik Krallık ve Fransa ‘dan başlayan bölümleri deniz dibinin 40 metre altında buluştu.
1991 – Nursultan Nazarbayev, oyların %98,7’sini alarak Kazakistan’ın halk tarafından seçilen ilk Cumhurbaşkanı oldu.
1999 – Burj Al Arab (321 metre yükseklikle dünyanın en yüksek oteli) hizmete açıldı.
2000 – Şili‘nin eski diktatörü Augusto Pinochet‘nin, iktidarı dönemindeki cinayet ve insan kaçırma suçlarından dolayı tutuklanmasına karar verildi.
2002 – Solcu gerillalara karşı savaşan Kolombiya‘daki en büyük sağcı paramiliter grup, tek taraflı ateşkes ilan etti.
2004 – Yargıtay Başkanı Eraslan Özkaya, yaş haddinden emekliye ayrıldı.
2007 – TBMM, Türk Ordusu’na Kuzey Irak’a sınır ötesi operasyon izni verdi.
2008 – Lucas Arts tarafından yapılan Star Wars oyunu için Stargate: Empire at War isminde bir mod çıkmıştır.
2011 – Kırgızistan‘da Almazbek Atambayev, Cumhurbaşkanı seçildi.
2020 – Almanya‘nın Rheinland-Pfalz eyaletinde Trier saldırısı gerçekleşti.

Doğumlar

1081 – VI. Louis, “Şişman” (Fransızca: le Gros) olarak anılır, 1108 yılından ölümüne kadar Fransa kralı (ö. 1137)
1083 – Anna Komnini, Bizanslı prenses, âlim, hekim, hastane yöneticisi ve tarihçi (ö. 1153)
1521 – Takeda Shingen, Geç Sengoku döneminde Japonya’da seçkin ve saygın daimyō (ö. 1573)
1580 – Nicolas-Claude Fabri de Peiresc, Fransız astronom (ö. 1637)
1743 – Martin Heinrich Klaproth, Alman kimyager (ö. 1817)
1761 – Marie Tussaud, Fransız sanatçı (ö. 1850)
1792 – Nikolay İvanoviç Lobaçevski, Rus matematikçi (ö. 1856)
1844 – Danimarkalı Alexandra, Kral VII. Edward‘ın eşi olarak Birleşik Krallık ve İngiliz Dominyonları Kraliçesi ve Hindistan İmparatoriçesi (ö. 1925)
1867 – Ignacy Mościcki, Polonya Cumhurbaşkanı (ö. 1946)
1873 – Charles Ruijs de Beerenbrouck, Hollandalı asilzade (ö. 1936)
1874 – Harold Wilson, İngiliz fizikçi (ö. 1964)
1884 – Karl Schmidt-Rottluff, Alman dışavurumcu ressam ve grafiker (ö. 1976)
1903 – Nikolay Voznesenski, Sovyet-Rus ekonomist (ö. 1950)
1913 – Mary Martin, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı (ö. 1990)
1920 – Pierre Poujade, Fransız politikacı (ö. 2003)
1923 – Maurice de Bevere, Belçikalı çizer (ö. 2001)
1925 – Martin Rodbell, Amerikalı biyokimyacı (ö. 1998)
1926 – Allyn Ann McLerie, Amerikalı oyuncu, şarkıcı ve dansçı (ö. 2018)
1931 – George Maxwell Richards, Trinidad ve Tobago Cumhuriyeti dördüncü Cumhurbaşkanı (ö. 2018)
1934 – Billy Paul, Amerikalı müzisyen ve şarkıcı (ö. 2016)
1937 – Vaira Vike Freiberga, 1999’dan 2007’ye kadar Letonya cumhurbaşkanı
1939 – Lee Trevino, Meksikalı-Amerikalı golfçü
1940 – Richard Pryor, Amerikalı oyuncu ve yazar (ö. 2005)
1942 – John Clauser, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi
1942 – John Crowley, Amerikalı bilimkurgu ve fantezi yazarı, yapımcı ve belgesel senaristi
1945 – Bette Midler, Amerikalı şarkıcı, komedyen ve oyuncu
1945 – Sevil Üstekin, Türk oyuncu (ö. 2024)
1949 – Pablo Escobar, Kolombiyalı uyuşturucu baronu (ö. 1993)
1949 – Sebastián Piñera, Şilili milyarder iş insanı ve siyasetçi
1952 – Pegi Young, Amerikalı şarkıcı, söz yazarı, çevreci, eğitimci ve hayırsever (ö. 2019)
1953 – Akif Hamzaçebi, Türk maliyeci, ekonomist, spor yöneticisi ve politikacı
1953 – Victor Ambros, Amerikalı gelişim biyoloğu ve Nobel Tıp ve Fizyoloji Ödülü sahibi
1954 – Tuğrul Türkeş, Türk ekonomist ve siyasetçi
1955 – Verónica Forqué, İspanyol oyuncu
1956 – Chris McMeekin, Britanyalı orta mesafe koşucusu
1957 – Vesta Williams, Amerikalı soul müzik şarkıcısı, söz yazarı ve aktris (ö. 2011)
1958 – Alberto Cova, İtalyan atlet ve uzun mesafe koşucusu
1958 – Altan Gördüm, Türk oyuncu
1959 – Candace Bushnell, Amerikalı yazar
1960 – Carol Alt, Amerikalı model ve oyuncu
1961 – Mehmet Çevik, Türk oyuncu
1961 – Jeremy Northam, İngiliz aktör
1964 – Salvatore Schillaci, İtalyan eski millî futbolcu (ö. 2024)
1967 – Nestor Carbonell, Amerikalı oyuncu
1968 – Stephan Beckenbauer, Alman futbolcu ve teknik direktör (ö. 2015)
1968 – Justin Chadwick, İngiliz aktör ve yönetmen
1970 – Sarah Silverman, Amerikalı yazar, şarkıcı ve oyuncu
1971 – Emily Mortimer, İngiliz sinema, tiyatro, dizi oyuncusu, senarist ve komedyen
1973 – Abdurrahman Önül, Türk ilahi sanatçısı, yazar ve besteci
1974 – Costinha, Portekizli eski millî orta saha futbolcu
1975 – Isaiah “Ikey” Owens, Amerikalı müzisyen ve albüm yapımcısı (ö. 2014)
1977 – Brad Delson, Amerikalı müzisyen
1977 – Sophie Guillemin, Fransız oyuncu
1977 – Özgül Kavruk, Türk oyuncu ve manken
1978 – Mat Kearney, Amerikalı şarkıcı-söz yazarı
1980 – Ceylan Ertem, Türk şarkıcı
1980 – Yanna Terzi, Yunan şarkıcı
1982 – Rizwan Ahmed, İngiliz aktör ve rapçi
1985 – John Coughlin, Amerikalı buz patencisi (ö. 2019)
1985 – Janelle Monáe, Grammy ödülü adayı olmuş Amerikalı urban/alternatif şarkıcısı ve söz yazarı
1985 – Chanel Preston, Amerikalı porno yıldızı
1985 – Emiliano Viviano, İtalyan millî futbolcu
1987 – Simon Dawkins, Jamaikalı futbolcu
1988 – Zoë Kravitz, Amerikalı oyuncu
1988 – Tyler Joseph, Amerikalı yazar, şarkıcı ve müzisyen
1992 – Marco van Ginkel, Hollandalı futbolcu
1995 – James Wilson, İngiliz futbolcu
2001 – Prenses Aiko, Japon prenses

Ölümler

217 – Rabi Yehuda HaNasi, Yahudi tarihinin şahsiyetlerinden (d. 135)
1135 – I. Henry, İngiltere Kralı olarak görev yapmıştır (d. 1100)
1335 – Ebu Said Bahadır, Olcaytu‘nun oğlu ve İlhanlı Devleti‘nin 9. hükümdarı (d. 1305)
1433 – Go-Komatsu, Japonya’nın geleneksel veraset düzenine göre 100. imparatoru (d. 1377)
1455 – Lorenzo Ghiberti, İtalyan sanatçı (d. 1378)
1521 – X. Leo, 9 Mart 1513 – 1 Aralık 1521 döneminde papalık yapmıştır (d. 1475)
1581 – Edmund Campion, bir İngiliz Cizvit rahip ve şehit (d. 1540)
1825 – I. Aleksandr, Rus imparatoru (d. 1777)
1913 – Juhan Liiv, Eston şair ve kısa öykü yazarı (d. 1864)
1914 – Alfred Thayer Mahan, Amerikalı tarihçi (d. 1840)
1928 – José Eustasio Rivera, Kolombiyalı siyasetçi, yazar ve avukat (d. 1888)
1934 – Sergey Mironoviç Kirov, Bolşevik lider (d. 1886)
1935 – Bernhard Schmidt, Alman optik mühendisi (d. 1879)
1947 – Aleister Crowley, İngiliz yazar (d. 1875)
1947 – Godfrey Harold Hardy, İngiliz matematikçi (d. 1877)
1964 – J. B. S. Haldane, İngiliz genetikçi ve evrimsel biyolog (d. 1892)
1968 – Dario Moreno, Türk müzisyen ve oyuncu (d. 1921)
1971 – Hüseyin Avni Şanda, Türk yazar ve gazeteci (d. 1902)
1972 – Antonio Segni, İtalya Cumhurbaşkanı (d. 1891)
1973 – David Ben-Gurion, İsrail Başbakanı (d. 1886)
1976 – Jane Marken, Fransız oyuncu (d. 1895)
1987 – James Baldwin, Amerikalı yazar (d. 1924)
1989 – Alvin Ailey, Amerikalı dansçı, koreograf ve eylemci (d. 1931)
1991 – George Stigler, Amerikalı iktisatçı ve Nobel Ekonomi Ödülü sahibi (d. 1911)
1994 – Şecaettin Tanyerli, Türk sanatçı (d. 1921)
1997 – Stéphane Grappelli, Fransız caz kemancısı (d. 1908)
1998 – Mazhar Apa, Türk iş insanı ve ressam (d. 1905)
2004 – Bernhard, Hollanda Kraliçesi (d. 1911)
2006 – Claude Jade, Fransız oyuncu (d. 1948)
2009 – Cahide Birgül, Türk yazar (d. 1956)
2011 – Benyamin Sönmez, Türk çellist (d. 1983)
2011 – Christa Wolf, Alman yazar (d. 1929)
2012 – Jovan Belcher, Amerikalı Amerikan futbolu oyuncusu (d. 1987)
2012 – Marcia Russell, Yeni Zelandalı gazeteci, senarist, sunucu ve belgesel film yapımcısı (d. 1940)
2016 – Don Calfa, Amerikalı oyuncu (d. 1939)
2017 – Adarsh Sein Anand, Hint bürokrat, hukukçu ve avukat (d. 1936)
2017 – Arif Dirlik, Türk tarihçi (d. 1940)
2018 – Ken Berry, Amerikalı oyuncu, şarkıcı ve dansçı (d. 1933)
2018 – Averroes Bucaram, Ekvadorlu siyasetçi (d. 1954)
2018 – Refik Durbaş, Türk şair (d. 1944)
2018 – Ennio Fantastichini, İtalyan oyuncu (d. 1955)
2018 – Ivan Katardžiev, Makedonyalı tarihçi (d. 1926)
2018 – Dave Mantel, Hollandalı oyuncu, film yapımcısı ve manken (d. 1981)
2018 – Maria Pacôme, Fransız oyuncu ve oyun yazarı (d. 1923)
2018 – Stefanie Tücking, Alman radyo ve televizyon sunucusu (d. 1962)
2019 – Mariss Jansons, Leton kökenli Sovyet-Rus orkestra şefi (d. 1943)
2019 – Shelley Morrison, Amerikalı tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1936)
2020 – Miguel Algarín, Porto Rikolu tarihçi, şair, eğitimci, oyun yazarı ve çevirmen (d. 1941)
2020 – Hasna Begum, Bangladeşli filozof ve kadın hakları savunucusu (d. 1935)
2020 – Keith Buckley, İngiliz aktör (d. 1941)
2020 – Hugh Keays-Byrne, İngiliz-Avustralyalı aktör ve film yönetmeni (d. 1947)
2020 – Jean Cottard, Fransız eskrimci (d. 1926)
2020 – Mariya İtkina, Sovyet atlet (d. 1932)
2020 – Nina Ivanova, Sovyet-Rus aktris (d. 1934)
2021 – Anna-Liisa Hyvönen, Fin siyasetçi (d. 1926)
2021 – Alvin Lucier, Amerikalı besteci ve eğitimci (d. 1931)
2021 – Miroslav Zikmund, Çek gezi yazarı ve kâşif (d. 1919)
2022 – Kypros Chrysostomides, Kıbrıslı siyasetçi (d. 1942)
2022 – Mylène Demongeot, Fransız aktris ve yazar (d. 1935)
2022 – Sylvia La Torre, Filipinli şarkıcı, oyuncu, radyo sanatçısı ve sunucu (d. 1933)
2022 – Omar Trujillo, Meksikalı millî futbolcu (d. 1977)
2023 – Can Gürzap, Türk sinema, tiyatro ve dizi oyuncusu, yazar ve eğitmen (d. 1944)