Hangi Alışkanlık Beyne Zarar Verir?
Beyin performansını arttırmak da mümkün aynı şekilde zarar vermek de. Pek tabi bu zarar verme durumunu bilerek yapmıyoruz. Bu yazının amacı bu konuyla ilgili farkındalığınızı arttırmak ve beyin sağlığınızı korumaktır. Peki nedir bu alışkanlıklar?
- Yüksek seslere maruz kalmak: Şehir hayatında bizler çoğu zaman sürekli çok yüksek seslere maruz kalırız. Örneğin, yol kazıma çalışmaları sırasında makinaların çıkarttığı sesler veya motorlu araçların çıkardığı gürültülere maruz kalırız. Bunun yanısıra yüksek sesle kulaklıktan müzik dinlediğimizde de doğrudan beynimize büyük ölçüde zarar veririz. Bu aldığımız zarar belli bir süre sonra yeni bir bilgiyi kavramakta güçlük çekmememizi sağlar. Çünkü çok yüksek ses altında kalmak beyin dokusuna ciddi ölçüde hasar verir ve bu durum da ilerleyen yaşlarda alzheimer hastalığına kolaylıkla yakalanmaya neden olur.
- Uzun süre karanlıkta kalmak:Vücudumuzun güneş ışığına ihtiyacı vardır. Uzun süre karanlıkta kalmak ya da karanlık bir odada sürekli bilgisayara ya da akıllı telefonuna bakarak vakit geçirmek, kişide depresyonun ortaya çıkmasına sebep olur.
- Kötü beslenmek:Yediğimiz her şeyi vücudumuz yakıt olarak kullanır ve organlarımızın yaşamsal kaynağıdır. Kötü yiyecek seçimleri beyin fonksiyonlarını zayıflatabilir. Besleyici özelliği az olan yemekler, örneğin, fast food gibi ya da bisküvi, çikolata, hazır kek, chips ve asitli içecekler beyin performansını düşürmesinin yanısıra çeşitli hastalıkların vücutta oluşmasına da sebebiyet verir.
- Sigara içmek:Siigaranın doğrudan beynimizin hayat kaynağı olan oksijeni azaltma özelliği vardır. Bu da demek oluyor ki kullanılan beyin kapasitenin altında kişi performans gösterir. Sigaranın doğrudan demans (Dementia) ve alzheimer ile ilişkisi olduğu bilimsel araştırmalarca gösterilmiştir.
- Çok fazla alkol tüketmek:Burada söz edilen sosyal içiciler değil, alkol tüketimi bağımlılık haline gelenler. Bu durum vücutta B1 vitamininin ve magnezyumun azalmasına sebebiyet verir. B1 azlığı kişide sürekli kafa karışıklığı hissetmesine ve hafızanın zayıflamasına yol açar. Ayrıca vücutta savunma sistemini yavaşlatır. Kişi de magnezyum eksikliği de depresyona sebebiyet verir.
- Hareketsiz yaşam sürmek:Çok çalışıp gelip evde uzanıp yatmanın, dinlenmenin hiç bir zararı yoktur. Fakat tüm gün boyunca oturmak ve az hareket etmek beyin sağlığını tehlikeye atar. Tabi aynı zamanda vücut sağlığını da. Hareketsiz yaşam kişiyi şeker hastalığına (Diabetes) ve beyin ile ilgili hastalıklara yakalanmasına yol açar.
- Aynı anda bir çok iş yapmak:Bazıları sürekli olarak bir çok işi aynı anda (Multitasking) yapabildiği için bunun çok önemli bir özellik olduğunu düşünüp, çoğu insandan farklı ve daha zeki olduğunu düşünür. Oysa ki bu kişiler beyinlerine çok büyük oranda zarar verirler. Nedenine gelince, beynin dikkat konusunda limitleri vardır. Bir konuya odaklandığımız and devreye önce duygu kontrolü girer ve sonra karar mekanizması, buna ek olarak empati yeteneği gibi beyin sırasıyla bunları hakkını vererek yapar. Fakat aynı anda bir çok şeyi yapmak isteyenlerde beyin kapasitesi maalesef düşer. Bu sebeple her seferinde tek bir iş yapmak hem beyin sağlığınızı korur hem de kapasitenizi tam kullanmanızı sağlar. Üretkenliğin artması ve beyini hasardan da korumuş olursunuz.
- Yeterli uykuyu almamak:Uyku beden ve zihinin onarımını sağlayan bir mekanizmadır. Uyuduğumuz sırada özellikle akşam 11 ile gece 3 arasında melatonin hormonu vücusumuz salgılar bu da genel sağlığımızı iyi yönde etkiler ve hücre yeniler. 7 veya 8 saat uyku günlük öğrendiklerimizi zihne depolamamızı sağlar. Yani uyku sırasında öğrenme tamamlanır. Yeterince uyku uyuyamamak beyin hücrelerinde kayba neden olur ve bazı konuları hatırlamakta sorunlar yaşatır.
- Hasta iken çalışmak:Bir çok kişi hastalandığı halde işine veya okuluna giderek sağlığını tehlikeye atar. İnsan hastalandığında vücudu tamamı ile mikroplar ile savaşmaya konsantre olur. Hastayken fazladan düşünmeye, problem çözmeye veya bir iş yapmaya çalışırsanız muhtemelen beyni çok fazla yorduğunuz için iyileşme süresi uzayacaktır.
- Beyin cimnastiği yapmamak:Beyin performansı ancak çalıştırtırıldığı zaman artar. Eğer her gün kitap okumuyorsanız veya beyni çalıştıran oyunları oynamıyorsanız beyin kapasitesi azalır. Çok az konuşmak da beyin kapasitesini olumsuz yönde etkiler. Aynı zamanda çok ama boş konuşmak da. Fakat bilgi sahibi insanlar ile karşılıklı muhabbette bulunmak beyin aktivitesini hızlandırır.
- Uyurken kafayı yorgan ile kapatmak:Tamamı ile yorgan altına girerek uyumak belli bir süre sonra oksijen seviyesini azaltıp verdiğimiz karbondioksiti tekrar geri almamıza sebebiyet verir. Beynin fonksiyonel çalışması için oksijene ihtiyaç duyar. Yeterince oksijeni alamadığında verimli çalışamaz.
- Az su içmek:Suyun vücuda yararları saymakla bitmez. Öncelikle vücudun ısısını dengelemeyi sağlar, aynı zamanda yiyecekleri hazmetmemize yardımcı olur. Vücutta eklem yerlerinin kayganlaşmasını sağlar ve çok hızlı beyin ile sinirler arasındaki iletişimi hızlandırır. Az su içmek, baş ağrısı yapar ayrıca dikkat dağılmasına yol açar ve hatırlama mekanizmasına zarar verir.
