19 mayıs 1919
19 Mayıs 1919‘da Mustafa Kemal Atatürk Bandırma Vapuru ile Samsun’a çıkmıştır ve bugün İtilaf Devletleri’nin işgaline karşı Türk Kurtuluş Savaşı’nın başladığı gün kabul edilir. Atatürk bu bayramı Türk gençliğine armağan etmiştir
19 Mayıs 1919 kurtuluşun ilk adımı
101 yıl evvel yeni Türkiye’nin ilk mareşali ama kuşkusuz ünlü savaşçılarla dolu milletin geleneğini arkasında taşıyan genç komutan Mustafa Kemal Paşa, Samsun’a çıktı.
Karargâhındaki kişiler yeni Türkiye’nin göze çarpan simalarıdır. Askeri tabip Refik Saydam geleceğin parlak sağlık bakanı ve başbakanıdır. Samsun’da Mustafa Kemal Paşa’nın saygıyla karşılanacağının merak edildiğine şüphe yoktur ama kurtuluş için açıkça deklarasyonda bulunabileceği yer değildi. Şehir çok kozmopolitti. Bundan başka Karadeniz’deki Britanya işgal ordusunun merkeziydi ve İngiltere’nin Karadeniz Ordusu Başkomutanı General Sir George Milne kendisinin gelişinden hiç memnun olmamıştı. Hatta bu fevkalade müfettişin burada ne görevi olacağını soruyor, onun çalışma ve operasyonlarını aksatacağından şüphe ediyordu.
BİR AN EVVEL ANADOLU’YA
Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’da açık bir şekilde temaslarda bulunmadığı, fazla vakit kaybetmediği ve kendisini bir an evvel Anadolu’ya attığı görülüyor. Havza’da duraklama ve görüşmelerden hemen sonra Amasya’ya geçti ve Kurtuluş Savaşı’nı başlatan umumi tamimi (Amasya Tamimi, 22 Haziran 1919) yayımladı. Bu “tamim” ile memleketin içinde bulunduğu durum resmediliyor, kurtuluş için yöntemler ortaya konuyor ve milli bir kongre toplanması isteniyordu. Aynı tamim “Milletin iradesi bu mücadeleyi yürütecek ve kararı alacaktır” diyordu. Milli Mücadele yolunda çok önemli bir adım atılmıştı.
Öte yandan İngilizler, İstanbul’u sıkıştırmaya başlamışlardı. Zira Mustafa Kemal’in Samsun civarına gelişinin kâğıt üstündeki sebebi, bu yörede Türklerle Rumlar arasında çıkan çatışmaları araştırıp rapor hazırlamaktı. O ise İstanbul’dan gelen telgrafları geçiştiriyordu.
ÖNCE MEŞRU YOLU DENEDİ
Paşa mütarekeden hemen sonra Yıldırım Orduları Başkomutanlığı’nı Liman von Sanders’ten almıştı ve Halep’in kuzey banliyölerinde İngilizlerin ilerlemesini durdurmuştu. Bu sınır şüphesiz ki Fransa ve Britanya tarafından değiştirilecektir. Birkaç günlük İstanbul’a dönüş yolculuğu sırasında kafasındaki planlar hazırdır. Önce meşru yolu denedi. Yeni kabinelerde görev düşündü, müfrit İttihatçılardan sayılmadığı, mutedil ve ciddi bir komutan olarak İstanbul’daki çevreler tarafından da kabul edildiği malumdu. Harbiye Nazırlığı’nı bile talep etti ne var ki belki üstün yeteneğinden belki de ani operasyonlara gireceğinden çekinenler bu fikre iltifat etmediler. Yalnız Karadeniz ve doğuda Müslüman ve gayrimüslim gruplar arasındaki muhtemel silahlı çatışmayı önlemesi ve kontrol etmesi için padişah ve hatta Damat Ferit Paşa onun Anadolu’ya geçmesinde bir beis görmediler. Mustafa Kemal Paşa artık İstanbul’dan Anadolu’ya geçmenin bir yolunu bulmuştu. Tarihler 19 Mayıs 1919’u gösterirken aklındakileri hayata geçirmek için kurtuluşun ilk durağı olan Samsun’a çıktı. Artık önünde uzun, meşakkatli ama bir milletin bağımsızlığına giden bir yol vardı…
İmparatorluk, Cihan Harbi’nin büyük devletlerinden biri olarak dört yıl ordularını Galiçya’da, Kafkasya’da, Filistin ve Irak’ta sadece Britanya ile değil Rusya İmparatorluğu ile de savaşa sevk etmişti. Cihan Savaşı, Balkan Harbi’nin üzerine de gelmiştir. Yorgun ama tecrübeli bir ordu söz konusuydu.
GENÇ CUMHURİYET’İN DOĞUŞU
Şimdi örneğini vereceğimiz esaret hatıraları külliyesine baktığımız zaman Birinci Cihan Harbi sonunda çok az ülkede görülen zorluklara meşakkatle katlanan, çile çeken bir ordu ve millet görülür. Yenilgiye rağmen Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın da ifade ettiği gibi işgal kuvvetlerinin gideceğine mantık çerçevesinde de inanılıyordu. Nitekim Kurtuluş Savaşı bu zemin üzerine kuruldu. Eski bir milletin ve genç Cumhuriyet’in doğuşu için bu bir başlangıçtır, o nedenledir ki 19 Mayıs Gençlik Bayramı’nın derin ve kalıcı bir anlamı vardır.
Sayın Hocamız lber Ortaylı’nın 17 Mayıs 2020 tarihli Hürriyet Gazetesi’ndeki yazısından alındı. Teşekkürlerimizle.MT
2.5 MİLYON KİŞİ BİLET ALDI
Türk Hava Yolları ’nın (THY), 19 Mayıs Atatürk’ü anma Gençlik ve Spor Bayramı’na özel Samsun’a yapacağı tarihi uçuşa 2,5 milyon hatıra biletin verildiği açıklandı.
Konuyla ilgili olarak resmi twitter adresinden bir açıklama yapan THY Basın Müşaviri Yahya Üstün, “Tarihi Yolculuk’ta 2.5 milyon yolcuyu aştık! Bu uçakta tüm Türkiye’ye yer var. Siz de tarihiyolculuk.com’ dan hatıra biletinizi alın, 19 Mayıs’ı hep birlikte kutlayalım” paylaşımında bulundu.