Nisan (İbranice: נִיסָן) İbrani takvimine göre resmi yılın yedinci ayıdır (artık yıllarda sekizinci aydır ve yıl 1 Tişri‘de başlar) ve dini yılın birinci ayıdır (dini yıl 1 Nisan’da başlar). 30 gün süren bu ay Gregoryen takviminde Mart-Nisan aylarına düşer. Nisan ismi Babilceden girmişstir; Tora‘da Babil Sürgününden önce bu ay için bahar anlamına gelen Aviv ismi kullanıldığı görülür.
Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, Türkiye Cumhuriyeti‘nin ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti‘nin resmi bayramlarından biridir. Türkiye ve KKTC yanı sıra Kosova Cumhuriyeti’nde ” 23 Nisan Kosova Türkleri Milli Bayramı” olarak kutlanılır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından dünya çocuklarına armağan edilmiştir.
Bu bayram, TBMM‘nin açılışının birinci yılında kutlanmaya başlanan 23 Nisan Millî Bayramı ve 1 Kasım 1922’de saltanatın kaldırılmasıyla, önce 1 Kasım olarak kabul edilen, sonra 1935’te 23 Nisan Millî Bayramı’yla birleştirilen Hâkimiyet-i Milliye Bayramı ile Himaye-i Etfal Cemiyeti‘nin 1927’de ilan ettiği ve ilki Atatürk’ün himayesinde düzenlenen 23 Nisan Çocuk Bayramı‘nın kendiliğinden birleşmesiyle oluştu.[5] 1980 darbesi döneminde Millî Güvenlik Konseyi, bu bayrama resmî olarak “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” adını verdi.
Hakimiyet-i Milliye Bayramı (önceleri 1 Kasım, sonra 23 Nisan), saltanatın kaldırılışının ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu gerçekleştiren TBMM’nin açılışının egemenliği padişahtan alıp halka vermesini kutlamak amacını taşırken, Çocuk Bayramı savaş sırasında yetim ve öksüz kalan yoksul çocukların bir bahar şenliği ortamında sevindirmek amacını taşımaktaydı. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu, UNESCO‘nun 1979‘u Çocuk Yılı olarak duyurmasının ardından, TRT Uluslararası 23 Nisan Çocuk Şenliği‘ni başlatarak, bayramı uluslararası düzeye taşımıştır. Günümüzde bayrama birçok ülkeden çocuklar katılmakta, çeşitli gösteriler hazırlanmakta, okullarda törenler ve çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir. Ayrıca 1933’te Atatürk’le başlayan çocukları makama kabul etme geleneği günümüzde çocukların kısa süreliğine devlet kurumlarının başındaki memurların yerine geçmesi şeklinde devam etmektedir.
Olaylar
- 527 – Bizans İmparatoru I. Justinus, yeğeni I. Justinianus‘u veliahtı ilan etti.
- 1564 – İlk “1 Nisan” şakaları Fransa‘da yapılmaya başlandı. Bu yıl değiştirilen takvime göre, eski yılbaşı sayılan Nisan’ın 1’i, yerini yeni yılbaşı 1 Ocak’a bırakmaktaydı. Nisan’ın ilk günü, yeni yıl kutlamaya alışmış olan halk ve yeni takvim uygulamasını beğenmeyenler, çeşitli şakalar yapmaya başladılar. Fransızlar, bu şakalara “Poisson D’avril” (Nisan balığı) adını verdiler.
- 1778 – Oliver Pollock, Dolar‘ın simgesini yarattı.
- 1826 – Samuel Morey, içten yanmalı motorun patentini aldı.
- 1867 – Singapur, Birleşik Krallık Kraliyet Kolonisi oldu.
- 1873 – Britanya buharlı gemisi “SS Atlantic”, İskoçya açıklarında battı; 547 kişi öldü.
- 1873 – Namık Kemal‘in Vatan Yahut Silistre adlı oyununun ilk temsili, İstanbul’daki Gedikpaşa Tiyatrosu’nda gerçekleşti.
- 1916 – Mustafa Kemal, Miralaylığa (Albaylığa) yükseltildi.
- 1921 – Metristepe‘deki 10. Yunan Tümeni’nin geri çekilmesinin ardından taarruza geçen Kuva-yi Milliye, İkinci İnönü Muharebesi‘ni kazandı.
- 1924 – Münih‘teki darbe girişimi dolayısıyla Nazi lideri Adolf Hitler, 5 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Fakat sadece 9 ay hapis kaldı ve bu sırada Mein Kampf (Kavgam) adlı kitabını yazdı.
- 1925 – Anadolu Anonim Türk Sigorta Şirketi kuruldu.
- 1926 – Türkiye’de 30 Ağustos‘un, “Zafer Bayramı” olarak kutlanması hakkındaki kanun kabul edildi.
- 1939 – İspanya‘da milliyetçiler, İspanya İç Savaşı‘nın resmi olarak bittiğini açıkladılar.
- 1947 – Çocuğu olmayan II. Georgios‘un ölümünün ardından ağabeyi I. Paulos, Yunanistan Kralı oldu.
- 1948 – Soğuk Savaş: Sovyetler Birliği‘nin direktifleri doğrultusunda Doğu Almanya Hükûmetine bağlı askeri güçler, Batı Berlin‘i karadan ablukaya aldı.
- 1948 – İstanbul Fındıklı‘daki Güzel Sanatlar Akademisi binası yandı.
- 1949 – Serbest İrlanda Devleti‘ni oluşturan güneydeki 26 kontluk birleşerek, İrlanda Cumhuriyeti‘ni oluşturdu.
- 1949 – Newfoundland, Kanada‘ya katıldı.
- 1950 – BM, Kudüs‘ün ikiye bölünmesi planını kabul etti.
- 1955 – Kıbrıs Rumları, Ada‘nın Birleşik Krallık‘tan bağımsız olmasını öngören, EOKA hareketini başlattılar.
- 1955 – Kıbrıs’ta Türk Mukavemet Teşkilatı faaliyete geçti.
- 1957 – Batı Almanya‘da bilim insanları, nükleer silahlar üzerine çalışmayı reddetti.
- 1958 – Kıbrıs‘ta EOKA‘cılar Büyük Britanya‘ya savaş ilan etti. EOKA’nın lideri Georgios Grivas, Türklere de gözdağı verdi.
- 1961 – Türkiye’de 27 Mayıs Darbesi‘nden sonra faaliyetleri yasaklanan siyasi partilerin faaliyetleri kısmen serbest bırakıldı.
- 1963 – Alman kamu televizyon kanalı ZDF (Zweites Deutsches Fernsehen, Türkçe: İkinci Alman Kanalı) kuruldu.
- 1964 – Başpiskopos Makarios‘un Kıbrıs Türk Alayı’nın Garnizonuna dönmesi önerisi, Türk Hükümetince reddedildi.
- 1969 – Münir Nurettin Selçuk‘un Amerika’da verdiği konser, 525 televizyon tarafından naklen yayınladı.
- 1970 – Richard Nixon, ABD’de satılan tütün ürünlerinde uyarı yazılarının yer almasını öngören ve televizyon ve radyoda tütün ürünlerinin reklamlarının yapılmasını yasaklayan kararnameyi imzaladı.
- 1971 – Robert Kolej, olaylar nedeniyle 4 günlüğüne kapatıldı.
- 1975 – Bursa‘da Uludağ, Elazığ‘da Fırat, Samsun‘da Ondokuz Mayıs ve Konya‘da Selçuk Üniversitelerinin kurulmasına ilişkin kanun, TBMM‘nde kabul edildi.
- 1976 – Apple; Steve Jobs, Steve Wozniak ve Ronald Wayne tarafından kuruldu.
- 1979 – Humeyni, İran İslam Cumhuriyeti‘ni ilan etti.
- 1981 – Yaz saati uygulaması, Sovyetler Birliği‘nde ilk kez hayata geçirildi.
- 1982 – Nokta dergisi yayın hayatına başladı.
- 1991 – Varşova Paktı feshedildi.
- 1999 – Kuzeybatı Toprakları‘ndan ayrılan Nunavut, Kanada‘nın bölgesi oldu.
- 2001 – Yugoslavya‘nın eski Başkanı Slobodan Milošević, Uluslararası Ceza Mahkemesi‘nde yargılanmak üzere polise teslim oldu.
- 2001 – Hollanda, eşcinsel evliliği yasallaştıran dünyanın ilk ülkesi oldu.
- 2002 – Ötanazi, Hollanda‘da yasallaştı.
- 2004 – Google, Gmail‘i halka duyurdu.
- 2005 – 24. Uluslararası İstanbul Film Festivali “Yaşam Boyu Başarı Ödülü”, sinema sanatçısı Sophia Loren‘e verildi.
- 2005 – Türkiye’de 10 yıl süren 61 sanıklı Hizbullah davasında 22 tetikçi, ağırlaştırılmış ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.
- 2009 – Hırvatistan ve Arnavutluk NATO‘ya katıldı.
Doğumlar
- 1220 – Go-Saga, Japonya İmparatoru (ö. 1272)
- 1282 – IV. Ludwig (Bavyeralı), Kutsal Roma İmparatoru (ö. 1347)
- 1578 – William Harvey, İngiliz tıp doktoru (ö. 1657)
- 1640 – Zygmunt Kazimierz, Polonyalı Prens (ö. 1647)
- 1815 – Otto von Bismarck, Alman politikacı (ö. 1898)
- 1831 – Albert Anker, İsviçreli ressam (ö. 1910)
- 1852 – Edwin Austin Abbey, Amerikalı ressam (ö. 1911)
- 1866 – Ferruccio Busoni, İtalyan piyanist ve besteci (ö. 1924)
- 1868 – Edmond Rostand, Fransız tiyatrocu (ö. 1918)
- 1873 – Sergey Rahmaninov, Rus piyanist ve besteci (ö. 1943)
- 1894 – Eduard Wagner, II. Dünya Savaşı’nda olarak görev yapan Nazi Almanyası ordusu generali (ö. 1944)
- 1902 – Maria Poliduri, Yunan şair (ö. 1930)
- 1906 – Aleksander Sergeyeviç Yakovlev, Rus mühendis ve uçak tasarımcısı (ö. 1989)
- 1908 – Abraham Maslow, Amerikalı bilim adamı (ö. 1970)
- 1917 – Hikmet Dizdaroğlu, Türk yazar, edebiyat araştırmacısı ve dil bilimci (ö. 1981)
- 1920 – Toşiro Mifune, Japon oyuncu (ö. 1997)
- 1926 – Reha Yurdakul, Türk sinema oyuncusu (ö. 1988)
- 1929 – Milan Kundera, Çek yazar
- 1932 – Debbie Reynolds, Amerikalı oyuncu, dansçı ve şarkıcı
- 1933 – Pars Tuğlacı, Ermeni asıllı Türk yazar
- 1937 – Yılmaz Güney, Türk oyuncu ve yönetmen (ö. 1984)
- 1939 – Ali MacGraw, Amerikalı sinema oyuncusu
- 1942 – Hurşit Tolon, Türk asker
- 1942 – Savaş Dinçel, Türk oyuncu, karikatürist ve film yönetmeni (ö. 2007)
- 1944 – Mehmet Emin Karamehmet, Türk iş adamı
- 1947 – Beşir Atalay, Türk siyasetçi
- 1947 – Neşe Karaböcek, Türk şarkıcı
- 1955 – İlhan İrem, Türk ses sanatçısı ve besteci
- 1958 – Hıdır Aslan, Türk sosyalist devrimci (ö. 1984)
- 1958 – Hüseyin Altın, Türk şarkıcı ve oyuncu (ö. 2016)
- 1959 – Helmuth Duckadam, Rumen futbolcu
- 1960 – Yalçın Menteş, Türk tiyatro sanatçısı ve televizyon yıldızı (ö. 2019)
- 1966 – Mehmet Özdilek, Türk futbolcu ve teknik direktör
- 1967 – Cevdet Yılmaz, Türk siyasetçi
- 1967 – Mehmet Taştan, Türk hukukçu ve şair
- 1973 – Rachel Maddow, Amerikalı televizyon sunucusu, yorumcusu ve yazar
- 1976
- Asım Pars, Boşnak asıllı Türk basketbolcu
- Clarence Seedorf, Surinam doğumlu Hollandalı futbolcu
- 1978 – Antonio De Nigris Guajardo, Meksikalı futbolcu (ö. 2009)
- 1980 – Randy Orton, Amerikalı profesyonel güreşçi
- 1981 – Hannah Spearritt, İngiliz pop şarkıcısı ve aktris
- 1986 – Haminu Dramani, Ganalı futbolcu
Ölümler
- 1528 – Francisco de Peñalosa, İspanyol yazar (d. 1470)
- 1548 – I. Zygmunt, Jagiellon Hanedanı üyesi Lehistan Kralı ve Litvanya Büyük Dükü (d. 1467)
- 1865 – Giuditta Negri Pasta, İtalyan şarkıcı (d. 1798)
- 1910 – Andreas Achenbach, Alman manzara ressamı (d. 1815)
- 1918 – Nigâr Hanım, Türk şair (d. 1856)
- 1930 – Cosima Wagner, Alman piyanist ve besteci (d. 1837)
- 1940 – John Hobson, İngiliz iktisatçı ve sosyal bilimci (d. 1858)
- 1944 – Hazım Körmükçü, Türk tiyatrocu (d. 1898)
- 1947 – II. Georgios, Yunanistan Kralı (d. 1890)
- 1950 – Recep Peker, Türk politikacı ve eski Başbakan (d. 1889)
- 1952 – Ferenc Molnár, Macar yazar (Pal Sokağı Çocukları‘nın yazarı) (d. 1878)
- 1976 – Max Ernst, Alman gerçeküstücü ressam (d. 1891)
- 1978 – İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Türk eğitimci, yazar, hattat ve siyasetçi (d. 1886)
- 1984 – Marvin Gaye, Amerikalı şarkıcı (d. 1939)
- 1991 – Martha Graham, Amerikalı dansçı (d. 1894)
- 2001 – Ayhan Şahenk, Türk iş adamı (d. 1929)
- 2002 – Aptullah Kuran, Türk mimarlık tarihçisi (Mimar Sinan konusunda yaptığı araştırmalarla tanınan) (d. 1927)
- 2003 – Leslie Cheung, Hong Konglu şarkıcı ve oyuncu (d. 1956)
- 2005 – Naci Tanrısever (Karamanoğlu Naci Bey), Türk şair ve İstiklal Madalyası sahibi (Cumhuriyetin Tapu Kadastrosunu kuran, 16 eski dil bilen hayattaki tek kişi sıfatıyla “ölene kadar emekliliği yasak” olan Millî Savunma Bakanlığı uzman bilirkişisi) (d. 1901)
- 2007 – John Billings, Avustralyalı doğal doğum kontrolü yönteminin mucidi (d. 1918)
- 2012 – Ekrem Bora, Türk sinema oyuncusu (d. 1934)
- 2015 – Misao Ōkawa, Japon kadın (2013 yılından ölümüne kadar “Yaşayan En Yaşlı Kişi” unvanı sahibi) (d. 1898)
- 2016 – Aydın Tansel, Türk şarkıcı ve besteci (d. 1945)
- 2017 – Yevgeni Yevtuşenko, Sovyet şair (d. 1933)
- 2018 – Ülkü Tamer, Türk şair, gazeteci, oyuncu ve çevirmen (d. 1937)
Bayramlar ve Yıldönümleri
| Wikimedia Commons’ta 01 April ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |